قلعه بابک در نزدیکی شهر کلیبر در ۵۰ کیلومتری شمال شهرستان اهر و حدود ۲۰۰ کیلومتری تبریز در استان آذربایجان شرقی جای گرفته و تنها مسیر ورود به آن از طریق راهی صعبالعبور است.این قلعه که در منطقه ارسباران جای گرفته، محل زندگی و مبارزه بابک خرمدین، از شناختهشدهترین سرداران ایرانی، برای مدتزمان ۲۰ سال بوده است. او و يارانش بهواسطه این دژ کهن توانستند لشکريان عرب را برای بيست و چند سال در کوهها سرگردان کنند، به آنها شبیخون بزنند و باعث فرارشان شوند.
تاریخچه بنای قلعه بابک
موقعیت قرارگیری این بنا بر فراز قله کوه باعث شده بود که یک سپاه ۲۰ نفره بتوانند از پس تجاوز و حمله سپاهی ۱۰۰ هزار نفری برآیند، زیرا بعد مسافت اجازه نمیداد که تیر و کمان و اسلحه آن زمان به نگهبانان و سربازان قلعه آسیبی برساند. این موضوع از نبوغ نظامی و آگاهی و درایت سازنده آن حکایت دارد.همین موقعیت استراتژیک قلعه و مسیر صعبالعبور آن برای نیروهای دشمن، از جمله عواملی بودند که به بابک خرمدین در ساماندهی مبارزات و سنگر گرفتن در این محل کمک کردندداستانها و افسانههای زیادی درباره زندگی و مرگ بابک خرمدین وجود دارد. با وجود پژوهشهای زیادی که راجع به او و فعالیتهایش انجام شده، هنوز نتیجه واحدی به دست نیامده است. تنها راه ورود به قلعه از طریق دروازه اصلی انجام میشود که پس از پشت سر گذاشتن دروازه و بارو باید از گذرگاه باریکی عبور کنید که یک مسیر ۱۰۰ متری شیبدار بهسمت قله است. در ادامه به مدخل ورودی قلعه خواهید رسید.در چهار طرف قلعه و در تکیهگاههای طبیعی دیوارههای کوه، چهار جایگاه دیدهبانی بهشکل نیمه استوانه وجود دارد که سربازان با استقرار در آن میتوانستند تا کیلومترها دورتر را زیر نظر داشته باشند. ورود به دژ اصلی مستلزم عبور از مدخل دیگری با پلکانهای نامنظم است که در طرفین آن، دو ستون کاذب قرار گرفته است.ساختمان قلعه پس از ورودی قرار دارد و بهصورت دو و سه طبقه بوده است. هفت اتاق اطراف تالار اصلی را احاطه کردهاند که به تالار مرکزی راه دارند. در بخش شرقی قلعه، تأسیساتی شامل اتاقها و آبانبارها وجود دارد.جالب اینکه در سقف آبانبارها از طاق جناغی و گهوارهای استفاده شده و محوطه داخلی آنها با نوعی ساروج، غیرقابلنفوذ شده است تا در زمستان با برف و باران پر شود. در شمال غربی قلعه، پلکانهایی وجود داشته است که در حال حاضر مخروبه شده و تنها راه صعود به بخشهای مرتفعتر بنا بودهانداطلاع چندانی از محل تولد بابک خرمدین وجود ندارد؛ هرچند ظاهرا زمان تولدش به حدود بیش از ۱۲۰۰ سال قبل برمیگردد. طبق برخی از روایات او در دوران جوانی جانشین رییس گروه خرمیان میشود و ریاست گروه را به دست میگیرد. خرمیان که به آنها سرخ جامگان یا خرمدینان نیز میگفتند، با خلفای عباسی مبارزه میکردند.بابک و گروهش که محل اصلی فعالیتهایشان قلعه بابک بود، بیش از ۲۰ سال به مخالفت و مبارزه با خلفای عباسی مشغول بودند و توانستند بر قسمت بزرگی از آذربایجان مسلط شوند. بابک سرانجام در جنگی که با سردار افشین داشت، در سال ۲۱۶ شکست میخورد و در نهایت دستگیر میشود.