با توجه به نوشتهها و مستندات تاریخی، قدمت این بنای تاریخی عظیم به سه دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان باز میگردد. معبد آناهیتا یا مجموعهی تاریخی کنگاور که به عنوان محل کنگیار قدیم خرابههای عهد اشکانی نامگذاری شده است؛ به شمارهی ۳۱ در سال ۱۳۱۰ به عنوان اثرملی به ثبت رسید. در نزد ایرانیان باستان، آناهیتا به عنوان نگهبان آب، فرشتهی فراوانی، زیبایی و باروری محسوب شده و از مقام و مرتبت بسیار بالایی برخوردار بوده است. قدمت معبد آناهیتا که برای ستایش و ارج نهادن به مقام الههی آب در ایران باستان مورد استفاده قرار میگرفت. بنابر نوشتهها و مستندات تاریخی به نظر میرسد که اولین سنگبنای این معبد در عصر هخامنشیان ساخته شد و ساخت آن تا دورانهای بعد ادامه پیدا کرد و در دورهی ساسانیان به اتمام رسید.
جویهای سنگی آب رودخانه را میزان کرده و به طرز باشکوهی به آبگیری وسط معبد آناهیتا هدایت میشده است. نوع تقسیم آب و جریان آب درون معبد آناهیتا یکی از شگفتیهای مهندسی در آن دوران است تا این عنصر مقدس را به زیباترین شکل ممکن به نمایش بگذارند.
در چهار طرف معبد آناهیتا دالانهایی تعبیه شده که در کف آنها جویهای آب به صورت رفت و برگشت آب را به وسط معبد هدایت میکرده است. در دو طرف بالای معبد آناهیتا سر چهار گاو در هر طرف به صورت رو به روی یکدیگر قرار دارد که در زمان آبگیری این معبد عکس سر گاوها روی آب نقش میبسته است. پرستشگاه آناهیتا نیز همچون بناهایی که بر بلندی ساخته شده اند برگرفته از شیوه سکوسازی (صُفه سازی) است که در دشت ایران باب بوده و در دوره های پسین نیز بناهای مهم پرستشگاهی و برخی بناهای حکومتی روی سکو بنا می شده اند.» بالای این اثر تاریخی ردیفی از ستون های سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون 54٫2 متر است. ورودی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبهه جنوبی تعبیه شده و در جبهه شمال شرقی پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته است.